Tự do biểu đạt hay áp lực phải độc đáo?

Bạn có từng cảm thấy mệt vì phải diễn vai 'chính mình' - nhưng là phiên bản mà mạng xã hội muốn thấy? Một cá tính khác biệt, nhưng phải hợp trend. Một bản sắc riêng, nhưng phải được công nhận.

Thông điệp “be yourself” đã bị bóp méo thành một tiêu chuẩn ngầm: bạn phải thật thú vị, thật cá tính, thật sẵn sàng để chứng minh bản thân.

• 71% Gen Z châu Á cảm thấy áp lực phải gây ấn tượng mỗi ngày (GWI, 2024).
• 62% cảm thấy kiệt sức vì phải duy trì hình ảnh nhất quán online (Melbourne, 2023).

“Mình từng đăng ảnh đọc sách chỉ để trông sâu sắc hơn. Trong khi thật ra… mình chỉ mê cày phim Hàn.” - L.A, 22 tuổi, freelancer.

Khi cá tính thành vai diễn

Bạn có từng thấy mình… biến mất, nếu một ngày không ai tag tên, không ai nhắn, không ai nhắc đến?

Cảm giác đó không hề xa lạ với nhiều bạn trẻ. Việc không được “công nhận” trên mạng xã hội khiến không ít người bắt đầu nghi ngờ sự tồn tại của chính mình. Mỗi bài đăng, mỗi story đều được tính toán kỹ để trông thú vị, dễ viral, nhưng lại ngày càng xa rời cái tôi thật sự.

“Tôi không còn biết đâu là mình thật, đâu là nhân vật tôi dựng lên trên mạng.” - N.T., 24 tuổi, nhân viên sáng tạo.

“Mỗi lần tắt điện thoại đi là thấy trống rỗng. Giống như em sống nhờ vào việc được thấy mình trên màn hình.” - H.L., 21 tuổi, sinh viên năm 3.

Theo Anphabe (2022), 42% người lao động trẻ Việt Nam cảm thấy “cạn năng lượng” vì phải luôn duy trì hình ảnh tự tin, cá tính, tích cực - kể cả khi không còn chút năng lượng nào bên trong.

Không cần nổi bật, chỉ cần đúng với mình

Không phải ai cũng sinh ra để viral. Và thật ra, không ai phải như vậy.

Có người là chính mình khi lặng yên pha cà phê mỗi sáng. Có người tìm thấy bản sắc thật khi ngồi xe bus nhìn phố phường trôi qua. Có người sống thật qua sự náo nhiệt, tiếng cười lớn, hiện diện rực rỡ. Mỗi kiểu hiện diện đều đúng, miễn là bạn không cố gắng để trở thành ai đó chỉ để được “ghi nhận”.

Tại Toong, chúng tôi đã thấy nhiều người trẻ bước vào không gian chỉ để làm việc. Nhưng họ ở lại vì tìm được một chỗ đủ riêng để không phải trình diễn, đủ tĩnh để nghe lại tiếng nói bên trong.

Theo Journal of Positive Psychology (2023): những hành vi gắn với “true self expression” như viết tay, ở một mình, không camera… giúp tăng mức độ hài lòng cuộc sống, giảm stress xã hội tới 38%.

Không sân khấu. Không máy quay. Không chứng minh. Chỉ cần bạn là bạn.

Định vị bản sắc

“Làm chính mình” không phải là một chiến dịch truyền thông.

• Không cần phải khác biệt để có giá trị.
• Không cần phải gây chú ý để được thừa nhận.
• Chỉ cần đủ can đảm để không giả vờ.

58% Gen Z cảm thấy hạnh phúc hơn khi ngưng xây dựng hình ảnh cá nhân online và tập trung vào các mối quan hệ thật.” – MindNation Report, 2024

Và họ không chỉ bị ảnh hưởng bởi mạng xã hội. Áp lực “phải khác biệt” còn đến từ gia đình, trường học, thậm chí cả môi trường làm việc. Những kỳ vọng kiểu "con phải hơn người ta", hay câu hỏi quen thuộc "sở thích đó có ra tiền không?" - đang khiến việc sống đúng với mình không còn là điều tự nhiên, mà là một lựa chọn can đảm.

Sống thật là lựa chọn đứng về phía chính mình, ngay cả khi không ai cổ vũ. Đó là cách bạn giữ lấy điều cốt lõi, trong một thế giới luôn muốn bạn trở thành phiên bản vừa vặn với kỳ vọng số đông.

Sống thật là lựa chọn đứng về phía chính mình, ngay cả khi không ai cổ vũ.

Một khoảng lặng 

"Be yourself" không chỉ là một khẩu hiệu, cũng không phải chiếc băng rôn bạn đeo lên mỗi ngày để được nhìn nhận. Đó là hành trình gỡ bỏ từng lớp kỳ vọng, từng tiêu chuẩn gắn mác "cá tính", để tìm lại chất giọng riêng của mình giữa hàng triệu tiếng nói.

Giữa một thế giới ai cũng muốn được nhớ đến, có lẽ điều can đảm nhất lại là: đủ tĩnh để không cần thể hiện, đủ vững để không bị cuốn theo, và đủ tin để được là chính mình.

Người thực hiện: Bùi Bích Trà My, Nguyễn Thạch Thảo 

Nguồn tham khảo

Global Web Index. (2024). Gen Z Asia Report. Retrieved from https://www.gwi.com
Nguyen, T., Li, H., & Campbell, J. (2023). Digital identity fatigue among youth. University of Melbourne.
Anphabe. (2022). Vietnam Workforce Survey. Retrieved from https://anphabe.com
Waterman, A. S., Schwartz, S. J., & Zamboanga, B. L. (2023). True Self and Wellbeing. Journal of Positive Psychology, 18(2), 134–150.
MindNation. (2024). Mental Health and Digital Life Balance Report. Retrieved from https://www.themindnation.com